Gehoor

Communiceren is een combinatie van spreken en luisteren. Die twee functies wisselen elkaar af wanneer je een gesprek voert met iemand. Je reageert op wat de ander zegt en hoe jij dat (gesproken geluid) waarneemt. Hoe je hoort beïnvloedt de reactie. Als je iets niet helemaal verstaan hebt, vraag je om herhaling. Omdat horen een essentiële voorwaarde is om tot verbaal communiceren te komen, kijkt de logopedist ook naar het gehoor.

Slechthorendheid/doofheid

Slechthorendheid/doofheid is een hoorstoornis waarbij het gehoor licht tot zeer ernstig gestoord kan zijn. Een aangeboren slechthorendheid/doofheid heeft invloed op de ontwikkeling van de taal (LINK) en de spraak (LINK). Een kind dat zich normaal ontwikkelt, leert de betekenis van klanken door veel na te doen en te herhalen. Hij leert zijn eigen klanken bij te sturen, zodat die gaan lijken op de taal die hij hoort. Op deze manier leert het kind spreken. Bij slechthorendheid/doofheid leert het kind de betekenis van geluiden en spraak niet zo vanzelfsprekend en automatisch als horende leeftijdsgenootjes. De boodschap van de ander wordt dan vaak onvoldoende waargenomen en de eigen spraak is niet altijd verstaanbaar. Het gevolg is een moeizamere communicatie met betrekking tot het leren spreken en het begrijpen van taal. Ook op volwassen leeftijd kan deze achterstand blijven bestaan. Het kan ook zijn dat er sprake is van ontstaan van slechthorendheid/doofheid nadat de spraak- en taalontwikkeling (grotendeels) zijn voltooid. Iemand heeft dus gewoon leren spreken en de verstaanbaarheid van de spraak is goed. Zulk gehoorverlies kan plotseling ontstaan, maar kan ook in een aantal jaren verloren gaan. Wanneer iemand op latere leeftijd te maken krijgt met een verminderd gehoor, heeft dat zeer ingrijpende gevolgen. Er ontstaan grote problemen in de onderlinge communicatie, in het zelfstandig functioneren en in het werk. In beide gevallen kan er mogelijk in samenwerking met een KNO-arts en/of een Audiologisch Centrum een hoortoestel worden aangemeten om voldoende toegang te creëren tot geluid en/of spraak. Bij een bepaald soort gehoorsproblemen is een cochleair implantaat (CI) een uitkomst. Het is een soort hoortoestel dat geluid omzet in elektronische signalen, die rechtstreeks worden doorgegeven aan de gehoorzenuw.

Behandeling
De logopedische behandeling is bij een aangeboren slechthorendheid/doofheid gericht op het verminderen van de taalachterstand, het aanleren van een goede uitspraak, het geven van specifieke hoortraining, het leren spraakafzien (liplezen), het leren gebruiken van alternatieve communicatiemethodes (schrijven, lezen, gebaren) en het omgaan met eventuele technische hulpmiddelen. Daarnaast wordt er ook veel aandacht geschonken aan het coachen van het gezin in het communiceren met een slechthorend/doof kind. Bij volwassenen zal de behandeling zich vooral richten op (hernieuwde) aandacht voor uitspraak en spraakafzien. In het geval van slechthorendheid/doofheid op latere leeftijd richt logopedie zich eveneens op dezelfde aandachtsgebieden, met uitzondering van het verminderen van een taalachterstand omdat de taal reeds is verworven.

Auditieve verwerkingsproblemen

Bij auditieve verwerkingsproblemen verloopt de verwerking van informatie die via het gehoor binnenkomt afwijkend. Iemand heeft dan vooral moeite met allerlei vaardigheden, benodigd voor het verstaan van mondelinge informatie. Problemen met auditieve verwerking houdt in dat het gehoor goed is, maar dat het verwerken van geluiden, klanken en spraak een probleem vormt. Er kunnen bijvoorbeeld moeilijkheden optreden bij het horen van verschillen tussen klanken of het verstaan van spraak in achtergrondlawaai. Wanneer er een probleem bestaat in één of meerdere auditieve functies, kan er sprake zijn van auditieve verwerkingsproblematiek. Voorbeelden waaraan je auditieve verwerkingsproblematiek kunt herkennen zijn: het moeizaam begrijpen van mondelinge opdrachten, het moeilijk kunnen onthouden van mondelinge informatie en het negeren van geluiden. Het gevolg hiervan zijn vaak spraak- (LINK) en/of taalproblemen (LINK) en soms leerproblemen.

Behandeling
Op basis van onderzoek, meestal uitgevoerd bij een Audiologisch Centrum, worden adviezen meegegeven aan ouders en bijvoorbeeld leerkrachten. Tijdens individuele logopedische behandelingen worden gerichte oefeningen gedaan om de auditieve functies te verbeteren. Bovendien kan een logopedist begeleiding bieden bij het inzetten van eventuele hulpmiddelen, zoals een koptelefoon of soloapparatuur om omgevingsgeluiden af te zwakken voor (taak)gerichte concentratie.